ویولنسل که به زبان ساده و عامیانه Cello نامیده می شود، عضو باس خانواده ویولن می باشد، و با آرشه ای کوچکتر و باریک تر از آرشه ویولن نواخته می شود. این ساز در سال 1500 میلادی رو به تکامل و گسترش نهاد. ویولنسل در حدود 150 سال در کنار «ویولاداگامباتنور» که شهرت آن رفته رفته رو به کاهش بود، یافت می شد، و از سال 1700 میلادی سازی مشهور و جالب توجه برای تکنوازی گردید. (سازشناسی سازهای ارکستر سمفنیک و دوران های تاریخ، ترجمه: مرتضی مبکی)
یکی از مهمترین سازهای سلو در گروه سازهای زهی- آرشه ای، ویولنسل (چلو) نام دارد. این ساز از لحاظ اندازه از سازهای "ویولن" و "ویولن آلتو (ویولا)" به طور قابل ملاحظه ای بزرگتر است و برای نواختن، می بایست آن را بر روی زمین تکیه داد. به همین علت در قسمت پایین بدنه ساز یک میله فلز قابل تنظیم تعبیه شده است که این امکان را فراهم می کند که نوازنده بتواند ارتفاع ساز را با بدن خود (در حالت نشسته) تنظیم کند.
کوک سیم های این ساز به ترتیب از بم به زیر عبارتند از «دو»، «سل»، «ر»، «لا» در کلید فا خط چهارم.
برای نوشتن خط ویولنسل استفاده از سه کلید مرسوم است. یکی کلید باس («فا» روی خط چهارم)، کلید تنور («دو» روی خط چهارم) و کلید «سل».
یکی از تفاوت های ویولنسل با سازهای کوچکتر هم خانواده خود تفاوت در شیوه انگشت گذاری این ساز می باشد. علت این اختلاف را بزرگی ساز و در نتیجه، دور بودن انگشتان از یکدیگر، به وجود آورده است.
اندازه آرشه در ویولنسل نیز که کوتاه تر و ضخیم تر از آرشه ویولن و ویولا است، یکی دیگر از تفاوت های این ساز با سازهای مذکور می باشد.
ویولنسل از لحاظ مشخصات صوتی یک ساز تنور- باس از خانواده ویولن ها است و صوت حاصله از بم ترین تا زیرترین سیم آن فضایی گرم و پراحساس را تداعی می کند.
به طور کلی صوت حاصله از سیم های «سل» و «دو» سنگین و پرحجم و از سیم «ر» تا آخرین نت های سیم «لا» به تریج نت ها به سمت درخشان تر شدن و وضوح بیشتر حرکت می کنند.
این ساز علیرغم ایفای نقش سولو در ارکستر و همچنین اجرای بخش باس گروه سازهای زهی که از وظایف اصلی آن محسوب می شود، گزینه خوبی برای اجرای آرپژ نیز هست. (منبع: کتاب ساز شناسی سمفونیک، گردآوری و تدوین: مهری اسدی)
